ช.ชิดชล
คำกล่าวที่ว่า เครื่องเสียงที่ดี หรือเครื่องเสียงระดับ HI-END นั้น ควรฟังเพลงได้ทุกแนว มักเป็นแนวคิดจากผู้ผลิตรวมถึงคำบอกกล่าวสรรพคุณจากผู้ขาย ซึ่งควรจะเป็นเช่นนั้น เพราะเครื่องเสียงที่ดี มักตอบสนองความถี่และถ่ายทอดบุคลิกเสียงที่ดีต่างๆออกมาได้ แต่ในความเป็นจริงแล้ว ไม่เป็นเช่นนั้น เครื่องเสียงที่ดี ไม่สามารถฟังได้ไพเราะถึงแก่นแท้ในทุกแนวเพลง เพราะอะไร มีเหตุผลชวนให้คิดอย่างไร บทความนี้มีคำตอบครับ
เครื่องเสียง HI-END เป็นอย่างไร
การผลิตที่พิถีพิถัน ใส่ใจในรายละเอียดเล็กๆน้อยๆ ไม่ว่าจะเป็นเกรดอุปกรณ์ เทคโนโลยีอันส่งผลต่อเสียง หรือใช้วัสดุชนิดที่มีความพิเศษ ราคาก็เป็นดัชนีชี้วัดได้ แต่ไม่ใช่ทั้งหมด หรือเรียกง่ายๆ เครื่องเสียงระดับ HI-END มักมีความพิเศษมากกว่าการผลิตแบบทั่วๆไปเพื่อขายแบบเน้นปริมาณ การผลิตด้วยมือ มีประวัติความเป็นมา หรือใช้วัสดุที่เต็มไปด้วยเรื่องราวที่สรรหามาเพื่อความพิเศษสุดทางด้านเสียง บางครั้งมีราคาที่สูงมาก และในบางครั้งราคาอาจจะสูงแต่ไม่ได้มากนัก ทั้งหมดบ่งบอกความพิเศษที่แยกเครื่องเสียงระดับ HI-END แยกจากเครื่องเสียงธรรมดา
เครื่องเสียง HI-END ไม่ได้เที่ยงตรง แต่คงบุคลิกเสียงที่ชัดเจน
ผู้ผลิตเครื่องเสียงระดับ HI-END มักบ่งบอกว่า เครื่องเสียงตนถ่ายทอดเสียงเที่ยงตรง มีความเป็นกลาง สมจริง แต่ก็มีไม่น้อยที่ยอมรับว่า มีบุคลิกเสียงอันโดดเด่นเป็นการเฉพาะ ต้องเข้าใจก่อนว่า เสียงที่ผ่านการบันทึกหลายขั้นตอน และกว่าจะมาเป็นเพลงในแหล่งรายการที่เราเล่น ล้วนผ่านอุปกรณ์และสายมามากมาย ทุกอย่างล้วนปรุงแต่ง ปรับเปลี่ยนบุคลิกเสียงไปจากความเป็นจริง ภาพที่ถ่ายได้คมชัดที่สุด ด้วยอุปกรณ์ที่ดีที่สุด อย่างไรก็เป็นภาพถ่าย ไม่ใช่และไม่เหมือนตาที่เรามองเห็นด้วยตนเอง แม้ภาพจะมีรายละเอียดที่สมจริงขนาดไหน ใกล้เคียงอย่างไร ภาพถ่ายคือภาพถ่าย ไม่ใช่ภาพจริงที่ตาเห็น ฉะนั้นเครื่องเสียงที่บอกว่ามีความเป็นกลางและเที่ยงตรงนั้น มักมีบุคลิกเสียงเป็นการเฉพาะ มีเอกลักษณ์ของแบรนด์นั้นๆ อย่างไรเสีย ก็ไม่มีทางเที่ยงตรงระดับไปฟังการแสดงสดๆได้อย่างแน่นอน
เครื่องเสียงมีเอกลักษณ์เฉพาะ ทำให้เกิดบุคลิกเสียง
แต่ในความเป็นจริงเครื่องเสียงแต่ละแบรนด์นั้น มีบุคลิกเสียงเป็นของตนเอง บางแบรนด์เด่นชัดเป็นเอกลักษณ์ ที่เรียกว่านักเล่นชอบเสียงแนวนี้ ก็ต้องหาแบรนด์นี้มาฟังเพลง แต่อีกหลายแบรนด์ก็มักถ่ายทอดเสียงที่ค่อนข้างมีความเป็นกลาง โดยมีบุคลิกเสียงส่วนตน ที่เป็นเอกลักษณ์สอดแทรกมาเพียงเล็กน้อย ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับการออกแบบและวัสดุที่เลือกใช้เป็นสำคัญ
เครื่องเล่นหรือแหล่งโปรแกรมต้นทาง มีแตกต่างกันในวงจร ชิปประมวลผล รวมถึงเกรดวัสดุชิ้นส่วนภายใน ทั้งเครื่องเล่นซีดี ภาคถอดรหัสดิจิทัล หรืออุปกรณ์สตรีมเมอร์ เครื่องเล่นแผ่นเสียงก็มีความต่างกันที่หัวเข็ม กลไกลการขับเคลื่อนและป้องกันแรงสั่นสะเทือน เหล่านี้ล้วนส่งผลให้อุปกรณ์แต่ละชนิดของแต่ละแบรนด์ มีบุคลิกเสียงโดดเด่นเป็นของตนเอง
ภาคขยาย รวมถึงภาคปรีแอมป์ ไม่ว่าจะเป็นเครื่องทรานซิสเตอร์ หรือใช้หลอดสุญญากาศ ล้วนมีบุคลิกเสียงแตกต่างกันอย่างสิ้นเชิง อุปกรณ์พวกนี้มักแตกต่างกันที่ ภาคจ่ายไฟ การเลือกใช้หม้อแปลงในรูปแบบที่แตกต่างกัน ปริมาณกระแสไฟที่หล่อเลี้ยงเครื่อง ชิ้นส่วนภายในที่เลือกใช้ในแต่ละภาคส่วน วงจรในภาคขยาย ที่สำคัญที่สุดคือ ทรานซิสเตอร์ในภาคเอ้าพุทแต่ละเบอร์นั้น ให้เสียงและจ่ายกระแสได้ต่างกัน ส่วนหลอดสุญญากาศนั้น เป็นที่เข้าใจอย่างแน่แท้ว่า แต่ละเบอร์และแต่ละยี่ห้อ ให้เสียงที่แตกต่างกัน สิ่งเหล้านั้นล้วนเป็นตัวกำหนดบุคลิกเสียงหลักๆให้กับภาคขยายนั้นๆ และยังมีรายละเอียดปลีกย่อยอีกมาก ที่ส่งผลให้อุปกรณ์ในส่วนนี้ มีบุคลิกเสียงที่เด่นเป็นเอกลักษณ์ จะมากหรือน้อย จะมีความเป็นกลางหรือไม่นั้น ก็ขึ้นอยู่กับปรัชญาการออกแบบของเครื่องเสียงแบรนด์นั้นๆเป็นสำคัญ
ลำโพง อุปกรณ์ปลายทางที่ส่งผลต่อบุคลิกเสียงเพลง การตอบสนองต่อแนวเพลงที่ฟัง รวมถึงส่งผลต่อบุคลิกเสียงโดยภาพรวมของระบบเสียง เพราะลำโพงมีการเลือกใช้ดอกลำโพงที่มีหลายขนาดและวัสดุที่ใช้ในการผลิต หลากหลายรูปทรงที่ใช้งาน และเป็นอุปกรณ์ที่มีความแตกต่างในด้านรูปลักษณ์ค่อนข้างมาก เพราะแต่ละผู้ผลิตล้วนมีปรัญชาการออกแบบที่ส่งผลต่อการตอบสนองเสียงที่ต่างกัน แล้วลำโพงแต่ละแบรนด์ก็มีเอกลักษณ์ทางเสียงที่โดดเด่นเป็นการเฉพาะตัว แม้ในทฤษฎีการออกแบบ จะต้องการให้ได้เสียงที่เป็นกลาง ตอบสนองต่อบทเพลงที่หลากหลายก็ตาม อย่างไรลำโพงก็จะมีบุคลิกเสียงเฉพาะ มากบ้าง น้อยบ้างแตกต่างกัน ขนาดลำโพงที่ขึ้นชื่อว่า เป็นลำโพงมอนิเตอร์ ก็ยังตอบสนองบทเพลงได้บางแนว ไม่ได้ตอบสนองบทเพลงได้ดีทุกแนว
ลำโพงตั้งพื้นขนาดใหญ่มีดอกลำโพงหลายดอกหลายขนาด ตั้งแต่ขนาด 1 นิ้ว ไปจนถึง 10 นิ้ว สามารถฟังเพลงคลาสสิค เครื่องดนตรีหลายชิ้น แยกแยะได้เด็ดขาดจะแจ้ง ให้การฟังได้ราวกับไปนั่งฟังการแสดงสด แต่เมื่อนำไปฟังเพลงแนวขับร้อง เสียงนักร้องชายผิวสีในยุค 70-80 อารมณ์บทเพลง น้ำเสียงเนื้อเสียง ที่อิ่มมวลเนื้อ ให้อารมณ์วินเทจ ก็สู้ลำโพงมอนิเตอร์เสียงกลาง ที่มีแค่ดอกลำโพงเสียงแหลมและดอกลำโพงเสียงกลางขนาด 4-5 นิ้วชนิดวางหิ้งไม่ได้
เหตุเพราะดอกลำโพงขนาดใหญ่ตั้งพื้น มักส่งแรงสั่นสะเทือนไปรบกวนการทำงานของดอกลำโพงขนาดเล็ก แม้ว่าผู้ผลิตจะออกแบบป้องกันไว้ก็ตาม ก็สู้ดอกลำโพงที่มีขนาดเล็กกว่าของลำโพงวางหิ้ง และออกแบบป้องกันการสั่นสะเทือนไม่ได้
แม้จะเป็นลำโพงขนาดใกล้เคียงกัน ดอกลำโพงขนาดเท่ากัน คู่หนึ่งใช้โดมเสียงแหลมโลหะ พร้อมเสียงกลางทุ้มโพลีโพรไพลีน เทียบกับอีกคู่หนึ่ง ที่ใช้ดอกเสียงแหลมโดมผ้าไหม และดอกลำโพงกลางทุ้มกรวยกระดาษคุณภาพสูง ฟังเพลงร้องก็ให้เนื้อเสียง น้ำเสียง ถ่ายทอดอารมณ์ของบทเพลงได้แตกต่างกัน เรียกว่าหากฟังเพลงเฉพาะแนวใดเป็นพิเศษ นักเล่นบางท่านถึงกับเลือกลำโพงที่ วัสดุที่ใช้ผลิตกันเลยทีเดียว
เหตุเพราะกรวยโพลีโพรไพลีนมีน้ำหนักที่เบากว่า เคลื่อนตัวกระชับฉับไวกว่า ทำให้ฟังเพลงร้องขาดเนื้อเสียงที่อิ่มเนื้อ และขาดความราบรื่น ในขณะที่กรวยกระดาษคุณภาพสูงและเคลือบน้ำยา มักมีน้ำหนักมากกว่าและเคลื่อนตัวช้ากว่า ให้เสียงที่อิ่มเนื้อ มีความราบรื่นน่าฟังกว่าในเสียงกลาง
เพลงสมัยใหม่ที่มีจังหวะและรายละเอียด เด่นชัดกระชับฉับไว หากเอาเครื่องเล่นแผ่นเสียง พร้อมแอมป์หลอดมาใช้เล่น ก็สามารถฟังได้ แต่ก็จะติดเสียงไปในแบบแผ่นเสียงและแอมป์หลอด จะเหมาะสมกว่าหากใช้เครื่องเล่นดิจิทัล กับแอมป์ทรานซิสเตอร์ ที่สามารถให้รายละเอียดและการตอบสนองที่ฉับไวกว่า
เหตุเพราะเครื่องเล่นดิจิตอล มักมีไฟล์เพลงที่มีความละเอียดสูง และทรานซิสเตอร์มักให้เสียงที่ฉับไว ไดนามิคฉับพลันได้ดี ขณะที่แผ่นเสียงจะมีความเพี้ยนที่มากกว่า รายละเอียดไม่ใช่ข้อเด่น และแอมป์หลอดมักมีเนื้อเสียงที่อวบอิ่มหรือติดไปทางช้ากว่า เพราะมีเรื่องหม้อแปลงเอ้าพุทมาเกี่ยวข้องด้วย
ตัวอย่างที่ยกมาแค่นั้นก็พอกล่าวได้ว่า อุปกรณ์เครื่องเสียงแต่ละชนิดล้วนมีการตอบสนองเสียง เพื่อการฟังบทเพลงได้เฉพาะเจาะจง แม้จะสามารถฟังได้ทุกแนวก็ตาม แต่ถ้าต้องการน้ำเสียงที่ลึกซึ้ง ดื่มด่ำ หรือแยกแยะ ฉับไว เป็นพิเศษแล้ว การเลือกเครื่องเสียงให้เหมาะกับแนวเพลงที่ฟัง เหมาะสมกับแนวเสียงที่ชอบ ลืมหรือลดทอนเรื่องความเป็นกลางสมจริงไปบ้าง ก็จะทำให้การฟังเพลงนั้น มีความสุขครับผม
