มงคล อ่วมเรืองศรี
บทความนี้นำคำตอบมามอบให้ครับ…
…ด้วยความต้องการตรวจเช็คคุณภาพเสียงสำหรับบางรายการทีวีที่อยู่ในสถานการณ์บังคับมีขีดจำกัดด้านพื้นที่บริเวณใช้งาน ทั้งยังไม่เหมาะกับการใช้งานตรวจเช็คคุณภาพเสียงโดยหูฟัง (headphones) อย่างเช่น ในห้องคอนโทรลของรถถ่ายทอดโทรทัศน์เคลื่อนที่ (TV mobile control-room) ซึ่งโปรดิวเซอร์ต้องการตรวจเช็คคุณภาพเสียงของรายการต่างๆ ในขณะกำลังส่งออกอากาศตรงจากสัญญาณขาออกของ sound mixer ด้วยระดับความแรงสัญญาณที่ต่ำกว่าที่เคยใช้อยู่ในขณะผสมสัญญาณเสียง (mixing) ทำให้เป็นความจำเป็นในการใช้งานลำโพงมอนิเตอร์ขนาดเล็กเท่านั้น
BBC LS3/5A
นี่เองที่ทำให้ BBC Research Department ได้ออกแบบลำโพงมอนิเตอร์ตัวน้อยขึ้นมา ในชื่อว่า LS3/5 ซึ่งการออกแบบได้อ้างอิงกับผลงานการค้นคว้า-วิจัยที่มีอยู่ในมือของหน่วยงานนี้ ดังนั้นผลสรุปประเด็นสำคัญในความเป็นลำโพงมอนิเตอร์ตัวน้อยนี้จึงอยู่ที่ค่าความถี่ตอบสนอง (frequency range) ที่เหมาะสมต้องครอบคลุมในช่วงจาก 400 เฮิร์ตซ จนถึง 20 กิโลเฮิร์ตซ ภายใต้มิติตัวตู้ สูง12 นิ้ว กว้าง 7.5 นิ้ว ลึก 6.25 นิ้ว โดยที่ BBC Research Department ได้ทำการสร้าง LS3/5 ขึ้นมาทดลองและใช้งานจริงจำนวนหนึ่ง ซึ่งจากการวิเคราะห์พบว่า ลักษณะจำเพาะตรวจวัดในแนวแกน (axial response/frequency characteristic) ของ LS3/5 สามารถส่งมอบความถี่ต่ำลงมาได้ถึง 100 เฮิร์ตซ ด้วยคุณภาพเสียงที่มีความถูกต้อง-แม่นยำสูง กระทั่งเป็นที่ยอมรับในระดับใช้งานจริงติดตั้งใน TV mobile control-room
ทว่าต่อมาทางบริษัทผู้ผลิตตัวขับเสียงที่ BBC Research Department ระบุเลือกใช้ (ซึ่งก็คือ KEF) ได้มีการปรับเปลี่ยนค่ารายละเอียดเฉพาะ (specification) ของทั้งตัวขับเสียงต่ำ (KEF B110) และตัวขับเสียงสูง (KEF T27) ทำให้จำเป็นต้องมีการ re-design ลำโพงมอนิเตอร์ตัวน้อยนี้กันใหม่ (เฉพาะอย่างยิ่งในส่วนของวงจรตัดกรอง/แบ่งช่วงความถี่) ภายใต้การดำเนินงานร่วมกับทาง BBC Designs Department จึงเป็นที่มาของ LS3/5A … “LS3/5A” ได้รับการผลิตขึ้นใช้งานจริง โดยอยู่ในสายพานการผลิตของทั้ง BBC Equipment Department รวมถึงอีก 3 บริษัทที่ได้ลิขสิทธิ์ในการผลิต (อย่างเป็นทางการ) ได้แก่ Swisstone, Rogers และ Chartwell
ดังนั้น เรา-ท่านจึงรู้จักมักคุ้นกับ “LS3/5A” มากกว่า LS3/5 ที่ได้รับการจัดทำขึ้นในจำนวนจำกัด – จุดเริ่มต้นความลือเลื่องของ LS3/5A มาจากเมื่อแรกออกตลาด และถูกนำไปจำหน่ายในอเมริกา ด้วยกิตติศัพท์จากคนอเมริกันที่เคยไปอังกฤษ ได้ให้ทัศนะว่า สถานีวิทยุของ BBC นั้น พิถีพิถันในการส่งกระจายเสียงด้วยคุณภาพที่สูงมาก-ดีกว่าของทางอเมริกา ทำให้ LS3/5A ซึ่งระบุชัดเจนว่า BBC Monitor Speakers เป็นที่สนใจ รวมถึง J. Gordon Holt (Justin Gordon Holt ชาตะ 1930 มรณะ 2009) ที่เป็นวิศวกรเสียง และเป็นผู้ก่อตั้งนิตยสาร Stereophile ทั้งยังเป็นนักวิจารณ์เครื่องเสียงระดับแถวหน้าของวงการ (ในช่วงเวลานั้น) ก็ได้นำเอา “LS3/5A” มาวิพากษ์วิจารณ์ในนิตยสาร Stereophile ทว่าไม่ได้รับความสนใจเท่าที่ควร ด้วยความที่เมื่อคนอเมริกันชนเห็นรูปลักษณ์ที่ดูสุดแสนธรรมดา (ไม่หวือหวา) ขนาดตู้ก็เล็กกระจ้อยร่อย (จนถูกเหยียดว่า shoebox – กล่องใส่รองเท้า) เทียบกับราคา 430 เหรียญต่อคู่ในยุคนั้น (1977) จึงรู้สึกว่า แพงเกิน กอปรกับไม่มีการทำตลาดอย่างจริงจัง “LS3/5A” ก็เลยไม่เป็นที่ประสบความสำเร็จสักเท่าไรนักต่างจากในยุคปัจจุบันที่ “LS3/5A” สภาพดีๆ สวยสมบูรณ์จริงๆ นั้นมีราคาสูงเกือบหมื่นเหรียญ !!
อนึ่ง ชื่อผลิตภัณฑ์ ‘LS3/5’ มาจากหลักการตั้งชื่อของทาง BBC ซึ่งกำหนดให้ “LS3” หมายความว่า เป็นลำโพงที่ใช้สำหรับการออกอากาศนอกสถานที่ ในขณะที่ “LS5” หมายความว่า เป็นลำโพงที่ใช้สำหรับในสตูดิโอ โดยที่หมายเลขตามหลัง นั่นคือหมายเลขรุ่น ดังนั้น LS3/5 ก็คือ ลำโพงที่ใช้สำหรับการออกอากาศนอกสถานที่ “หมายเลข 5”
Rogers LS3/5a, “subjective” frequency response.
BBC LS3/5a Specifications
Description:
- Two-way, sealed-box, stand-mounted loudspeaker.
- Drive-units: 0.75″ (25mm) Mylar-dome tweeter, 4.5″ (110mm) Bextrene-cone woofer.
- Crossover frequency: 3kHz.
- Crossover slopes: not specified.
- Frequency response: 80Hz-20kHz ±3dB at 1m with grilles on.
- Sensitivity: 82dB/W/m.
- Nominal impedance: 16 ohms (1977-1984); 10 ohms (1989 onward).
- Amplifier requirements: 50W maximum.
Dimensions:
- 12″ H by 7.5″ W by 6.25″ D.
- Enclosure volume: 5 liters.
- Weight: 11.7 lbs each.
to be continued