Mongkol Oumroengsri
…เป็นข่าวโด่งดังกันไปทั่วทั้งโลกก็ว่าได้ “IKEA เปิดตัวเครื่องเล่นแผ่นเสียงที่รอคอยมานาน ร่วมกับทาง Swedish House Mafia” ภายใต้ชื่อ ‘OBEGRÄNSAD’ ที่ขับเคลื่อนการทำงานด้วย USB-powered ซึ่งจะเปิดตัวกันในฤดูใบไม้ร่วงที่จะมาถึงนี้ (ประมาณเดือนกันยายนถึงเดือนพฤศจิกายน) …ในฐานะคนเล่นเทิร์นเทเบิ้ลในยุคปัจจุบันก็คงต้องร่วมยินดีกับวาระที่จะมาถึงนี้ แต่หากพูดถึงกันในแง่ของคนเล่นเทิร์นเทเบิ้ลยุคเก่าที่คลุกวงในเทิร์นเทเบิ้ลมาตั้งแต่ช่วงปลายยุค’60 สมัยที่แผ่นเสียงยังเป็นแชมป์ครองบัลลังก์ ยังไม่มีเค้ารางของซีดี (Compact Disc) จะมีก็แค่การบันทึกเสียงด้วยเทคโนโลยีดิจิทัล (Digital Recording) ที่ถือว่า เป็นย่างก้าวใหม่ในแวดวงนำโดย Denon (มกราคม 1971: Dr. Takeaki Anazawa วิศวกรของ Denon ใช้ระบบบันทึก PCM ที่อยู่ในขั้นทดลองของ NHK มาเป็นแนวทางทำการบันทึกเสียงดิจิทัลเชิงพาณิชย์ครั้งแรกของโลก) ก็คงขอบอกออกมาจากใจว่า เฉยๆ ไม่เห็นจะน่าตื่นเต้นอะไรนะ
เพราะดูรายละเอียดความเป็น ‘OBEGRÄNSAD’ แล้วไซร้ ก็แค่เป็นการออกแบบเพื่อจับตลาดคนรุ่นใหม่ที่หันมาสนใจแนวทางเครื่องเล่นแผ่นเสียงกันมากขึ้น ซึ่งนั่นแสดงว่า คนรุ่นใหม่ในยุคดิจิทัลได้หันมาสนใจในความเป็นแอนาล็อกกันมาขึ้นเรื่อยๆ จนแม่กระทั่งยักษ์ใหญ่อย่าง IKEA ยังต้องหันมาชายตามองความเติบโตของตลาดด้านนี้ (ตั้งแต่ช่วง 4-5 ปีมาแล้ว) และทำการเสาะหาดีไซเนอร์มือดีมาทำการออกแบบเทิร์นเทเบิ้ลยุคใหม่ให้เข้ากับสมัยนิยม แต่ก็นั่นล่ะนับว่า การหันมาสนใจในความเป็นแอนาล็อกกันมาขึ้นเรื่อยๆ ของคนรุ่นใหม่ในยุคดิจิทัลนั้นเป็นข่าวดีที่ชาวเราคนรักชอบแผ่นไวนิลล้วนยินดีปรีดากันถ้วนหน้า
จริงๆ แล้วนั้น ‘OBEGRÄNSAD’ มิใช่เครื่องเล่นแผ่นเสียงตัวแรกที่ออกจำหน่ายภายใต้เครือข่าย IKEA หรอกนะ ทั้งนี้เพราะ IKEA ได้เคยเปิดตัวเครื่องเล่นแผ่นเสียงรุ่นแรกมาแล้วตั้งแต่ช่วงปี 1973 (ก่อนที่ CD จะอุบัติขึ้นในโลกราวๆ 7 ปี) ในลักษณะที่เป็นส่วนหนึ่งของคอลเลคชั่นฮาร์ดแวร์เพลง (music hardware collection) พร้อมกับการเปิดตัวเปียโน, ระบบสเตอริโอ และแอมปลิฟายเออร์ หากแต่ว่า ในครั้งนี้ ‘OBEGRÄNSAD’ มีฐานะเป็นส่วนหนึ่งของคอลเลคชั่นเครื่องเสียงภายในบ้าน ภายใต้การออกแบบร่วมกับแบรนด์เฟอร์นิเจอร์ชื่อดัง “Swedish House Mafia” ของสวีเดน
ย้อนกลับไปในปี 2018, ทาง IKEA ได้เคยประกาศแผนการที่จะวางจำหน่ายเครื่องเล่นแผ่นเสียง ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของคอลเลคชั่น FREKVENS ร่วมกับ Teenage Engineering แต่ก็ล้มเหลวในการดำเนินการ เนื่องจากความท้าทายด้านการผลิต ทั้งนี้เพราะวิศวกรออกแบบผลิตภัณฑ์ของ IKEA พยายามทำการออกแบบเฉพาะกับทุกๆ ส่วนของความเป็นเครื่องเล่นแผ่นเสียง (specific design to all parts) แต่สำหรับ OBEGRÄNSAD ทาง IKEA พยายามปรับลดความยุ่งยากต่างๆ ด้วยว่าต้องการทำให้มันเรียบง่าย (simple) และเป็นแบบใช้กลไก (mechanical) โดยจะไม่ใช้อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์มากเกินไป ทั้งนี้ ‘OBEGRÄNSAD’ ได้รับการออกแบบและสร้างขึ้นโดยคำนึงถึงเรื่องของราคาที่ไม่ไกลเกินคนทั่วไปจะคว้าได้ (แต่ทว่าราคาจำหน่ายยังไม่เปิดเผย)
Friso Wiersma ดีไซเนอร์ของ IKEA กล่าวว่า เป้าหมายของ ‘OBEGRÄNSAD’ คือการ “ทำบางสิ่งที่ง่าย เข้าถึงได้จริง และ Plug-and-Play ที่ใครต่อใครก็สามารถซื้อเป็นของขวัญให้กับทุกคนที่ชื่นชอบเสียงเพลง” นอกจากนี้ Carmen Stoicescu, Product Design Engineer ของ IKEA ก็ยังกล่าวว่า “ฉันไม่เคยคิดเลยว่า จะทำงานกับการผลิตเครื่องเล่นแผ่นเสียง แต่ฉันจะเป็นผู้ซื้อรายแรกสำหรับเครื่องนี้” (I never thought I’d work with producing a record player. But I will be the first buyer of this one.) Carmen Stoicescu ยังได้บอกว่า การออกแบบที่เรียบง่ายแต่ดูโดดเด่น เป็นการนำหลักการของ Democratic Design มาพัฒนาเครื่องเล่นแผ่นเสียงที่มีคุณภาพซึ่งมีราคาจับต้องได้ ใช้งานง่าย และเป็นสินค้าสำหรับคนรักเสียงเพลงและดนตรีนั้น ยังคงเป็นความท้าทาย ทั้งยังเป็นการนำเสนอที่คำนึงถึงเรื่องของการตกแต่งภายในด้วยเช่นกัน
ในความเป็นเครื่องเล่นแผ่นเสียง ‘OBEGRÄNSAD’ นั้น โครงสร้างโดยรวมเน้นความแข็งแรงที่จะดูดซับแรงสั่นสะเทือนจากตำแหน่งที่ตั้งวางเครื่องเล่นแผ่นเสียงนี้ได้อย่างสบาย ขับเคลื่อนการทำงานด้วย USB-powered ที่มาพร้อมกับหัวเข็มแบบถอดเปลี่ยนได้ (หัวเข็มแบบ MM) และภาคขยายสัญญาณหัวเข็ม (ปรีแอมปลิฟายเออร์) ในตัว โดยมีช่องเสียบต่อสัญญาณขาออกแบบ RCA และยังสามารถเชื่อมต่อกับลำโพงมาตรฐาน หรือระบบเสียงอื่นๆ ผ่านทางอะแดปเตอร์ (adapter) ได้
* สำหรับทัศนะ-ความคิดเห็นของคนเก่าคนแก่อย่างผม – คนออกแบบนั้นแม้จะมีฝีมือจากสำนักด้านการออกแบบเฟอร์นิเจอร์ แต่ก็นับว่าเป็นคนยุคใหม่ ที่มุ่งตอบโจทย์จำเพาะกับคนรุ่นใหม่ (หรือคนในยุคสมัยเดียวกัน) เฉพาะอย่างยิ่งระดับราคาที่ระบุว่า จะมิให้ไกลเกินคว้าสำหรับคนวัยทำงาน หรือกำลังสร้างครอบครัว ซึ่งก็นับว่า เป็นเรื่องดีมีความพอเพียงอยู่ในตัว
…ดูจากรูปภาพประกอบของ ‘OBEGRÄNSAD’ จะเห็นว่า เน้นความเรียบง่าย ให้ความสะดวกสบายในการใช้งาน นี่จึงมิได้ใส่จิตวิญญาณของการเป็นเครื่องเล่นแผ่นเสียงอันพิถีพิถันแบบอย่างนักออกแบบคนรุ่นเก่าที่คิดคำนวณอย่างซับซ้อนและซ่อนความเป็นศิลปะ (art) สะท้อนถึงภูมิปัญญาของคนออกแบบในยุคก่อน แต่เนื่องจากตอนนี้ยังไม่มีข้อมูล หรือรายละเอียดใดๆ จากทั้ง IKEA และ Swedish House Mafia ก็คงต้องคาดเดาเอาว่า โทนอาร์มที่เห็นก็คงเป็นแบบจุดหมุนธรรมดา (gimbal) น่าจะมิใช่แบบ Uni-Pivot (แต่ถ้าใช่ ก็ถือว่า Swedish House Mafia นั้นไม่ธรรมดา) แน่นอนว่า ผู้ใช้สามารถปรับตั้งค่าแรงกดหัวเข็ม หรือ tracking force ได้จากตุ้มน้ำหนักส่วนท้ายโทนอาร์ม แต่ไม่แน่ใจว่า จะปรับตั้ง anti-skating ได้หรือไม่ เพราะมองไม่เห็นปุ่มหรือลูกบิดใดๆ บริเวณใกล้ฐานโทนอาร์ม ระบบขับหมุนก็น่าจะเป็นแบบ (belt-drive) จากการใช้ AC Synchronous motor เล่นได้ 2 สปีด 33 1/3 กับ 45 RPM
แม้ว่า ‘OBEGRÄNSAD’ จะถูกเน้นในเรื่องของกลไกการทำงานมากกว่าความเป็นอิเล็กทรอนิกส์ แต่ก็มีวงจรภาคขยายสัญญาณหัวเข็มในตัว ตัดปัญหาความยุ่งยากในการเสียบต่อใช้งาน สามารถเชื่อมต่อกับแอมปลิฟายเออร์ได้โดยตรง และดูชิ้นงานเป็นงานศิลปะซ่อนอยู่ (บ้าง) แต่ก็เป็นแบบร่วมสมัย (comtemporary) ดูแล้วยังขาดความขลัง ขาดความมีมนต์เสน่ห์ของความเป็นเครื่องเล่นแผ่นเสียงที่ซ่อนความแตกต่างจากแหล่งสัญญาณ (source) อื่นๆ ไว้ในตัว โดยที่ผู้ใช้ควรจะต้องมีทักษะในการปรับตั้ง หรือ เซตอัพ (อยู่บ้าง) เพื่อให้ได้มาซึ่งศักยภาพการใช้งานอย่างเต็มที่ (อย่างที่ควรจะเป็น) มิใช่ว่าเครื่องมาอย่างไงก็ใช้ไปอย่างนั้น ผิดพลาด-คลาดเคลื่อนก็ไม่รู้ หรือไม่สนใจอะไร (ทั้งๆ ที่ถ้ารู้หลักสักนิดใส่ใจสักหน่อยอาจพลิกชีวิตคุณภาพการรับฟังกันได้เลย)
กระนั้นการเลือกที่จะใช้หัวเข็มแบบ MM จากสังกัดผู้ผลิตที่มีชื่อเสียงและเชื่อถือได้ในคุณภาพอย่าง Audio-Technica ก็นับเป็นความชาญฉลาดในการออกแบบ เพราะจะช่วยให้ผู้ซื้อสามารถ “ยกระดับ” คุณภาพการรับฟังขึ้นไปได้ด้วยการเลือกเปลี่ยนหัวเข็มรุ่นที่สูงขึ้น (หากต้องการ) ไม่ถูกจำกัดให้ต้องทนเล่นทนฟังอยู่กับหัวเข็มที่ติดตั้งมาเฉพาะจากโรงงาน – ถอดเปลี่ยนไม่ได้
ทั้งนี้ทั้งนั้น IKEA ก็ยังระบุไว้ว่า ตลอดหลายปีที่ผ่านมา การออกแบบมากมายหลายสิ่งหลายอย่างของ IKEA ตั้งแต่เก้าอี้เป่าลมไปจนถึงผ้าคลุมโซฟาแบบซักได้ ผลิตภัณฑ์ของ IKEA ได้รับการพัฒนาตามยุคสมัย บางอย่างก็ล้มเหลว แต่ที่พบความสำเร็จก็มากมาย …ก็ต้องดูกันต่อไปว่า ‘OBEGRÄNSAD’ จะถูกอกถูกใจนักเล่นแผ่นเสียง (รุ่นใหม่) กันมาก-น้อยขนาดไหน ?
** เกร็ดทิ้งท้ายสำหรับความเป็น IKEA ได้รับการตั้งชื่อตามชื่อย่อของผู้ก่อตั้ง Ingvar Kamprad กับ Elmtaryd ซึ่งเป็นฟาร์มที่เขาเกิดและเติบโตขึ้นมา และ Agunnaryd ซึ่งเป็นหมู่บ้านที่อยู่ใกล้เคียงกับบ้านเกิดของเขาใน Småland ทางตอนใต้ของสวีเดน
IKEA (อิเกีย) เป็นกลุ่มบริษัทข้ามชาติสัญชาติสวีเดนที่มีสำนักงานใหญ่ในเนเธอร์แลนด์ ซึ่งออกแบบและจำหน่ายเฟอร์นิเจอร์พร้อมประกอบ, เครื่องใช้ในครัว และของตกแต่งบ้าน รวมถึงสินค้าอื่นๆ และบริการเกี่ยวกับบ้าน เริ่มต้นในสวีเดนในปี 1943 โดย Ingvar Kamprad เมื่ออายุได้ 17 ปี
“IKEA” ได้ชื่อเป็นบริษัทค้าปลีกเฟอร์นิเจอร์ที่ใหญ่ที่สุดในโลกตั้งแต่ปี 2008 โดยมีชื่อเสียงในด้านการออกแบบที่ทันสมัย สำหรับเครื่องใช้และเฟอร์นิเจอร์ประเภทต่างๆ รวมถึงงานออกแบบตกแต่งภายใน มักเกี่ยวข้องกับความเรียบง่ายที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม นอกจากนี้ IKEA ยังขึ้นชื่อในเรื่องความใส่ใจในการควบคุมต้นทุน รายละเอียดการดำเนินงาน และการพัฒนาผลิตภัณฑ์อย่างต่อเนื่อง (ซึ่งทำให้ IKEA ตั้งราคาต่ำลงได้เฉลี่ยสองถึงสามเปอร์เซ็นต์)
INGKA Holding B.V. ซึ่งตั้งอยู่ในเนเธอร์แลนด์ เป็นเจ้าของ Ingka Group ทำหน้าที่ดูแลศูนย์งาน, การค้าปลีก, การเติมเต็มลูกค้า และบริการอื่นๆ ทั้งหมดที่เกี่ยวข้องกับผลิตภัณฑ์ของ IKEA ในเวลาเดียวกัน แบรนด์ IKEA ก็เป็นเจ้าของและบริหารงานโดย Inter IKEA Systems B.V. ซึ่งตั้งอยู่ในเนเธอร์แลนด์โดย Inter IKEA Holding B.V. ทั้งนี้ Inter IKEA Holding ยังรับผิดชอบด้านการออกแบบ, การผลิต และการจัดหาผลิตภัณฑ์ IKEA อีกด้วย
เว็บไซต์ของ IKEA มีผลิตภัณฑ์ประมาณ 12,000 รายการ และมีผู้เข้าชมเว็บไซต์ของ IKEA มากกว่า 2.1 พันล้านคนในช่วงปีตั้งแต่เดือนกันยายน 2015 ถึงเดือนสิงหาคม 2016 กลุ่มนี้คิดเป็นประมาณ 1% ของการบริโภคไม้ในเชิงพาณิชย์ทั่วโลก ทำให้เป็นหนึ่งในผู้ใช้ไม้ที่ใหญ่ที่สุดในภาคการค้าปลีก …สำหรับประเทศไทย IKEA ได้มาจัดตั้งสาขาอย่างเป็นทางการในปี 2011
